Hadopi Yasası Türkiye’de

İnternetten Film İndirmeye Ciddi Para Cezaları Geliyor

Akşam demlediğim çayı yudumlarken bir yandan da makaleleri kurcalıyordum. İnternette oradan oraya sıçrarken gözüme ilişen manşet şu şekildeydi; ‘Hadopi Yasası kabul edildi. Avrupa Birliğine iletiliyor.’ Nasıl olur ? diye içimden geçirirken durumu hemen -Oxford tabiriyle- google’ladım.

Hadopi yasası Fransa’nın bundan bir kaç sene önce onayladığı bir yasa. Özü itibariyle Fikir ve Sanat Eserlerini koruyan bir kanun. Ancak temeli internetten indirilen film ve müziklerin engellenmesine dayanıyor. Anlayacağınız, Fransız Hükümeti’nin ısrarlı baskısı sonucunda onaylanan kanunla birlikte Fransa’da telif hakkı bulunan bir filmi korsan olarak indirmek ‘resmen’ suç. Önceden sadece etik olarak kabul edilmeyen bu durum uzun süredir devlet tarafından da yasaklanmış durumda. Çok sevdiğiniz bir filmi veya şarkıyı internetten indiriyim derseniz yandınız. Devlet anında kapınıza dayanıyor ve gerekli uyarıları yapıyor. Tabii siz uslanmaz buna devam ederseniz ciddi para cezalarıyla, hatta hapis tehlikesiyle karşı karşıya kalabiliyorsunuz.

Okuduğum şu makale de bu yasanın Fransa’nın beklediği gibi sonuçlanmadığına vurgu yapılıyor. Fransa’da 2011 yılında (yasa çıktıktan sonra) müzik endüstrisinde toplam gelirlerin yüzde 3.9, film endüstrisinde ise toplam gelirlerin yüzde 2.7 oranında düşüş gösterdiği rapor edilmiş. Sadece bu sonuçların bile bizlere göstermek istediği şey açık. İllegal dosya indirmelerini çok sıkı takip ederek, telif hakkı sahiplerine vermek istediğiniz desteği (-ki eğer gerçekten vermek istiyorsanız.) veremezsiniz. Yasayla beraber düşen P2P paylaşımları, yasanın gerçekten de amacına ulaştığını göstermez. Aksine insanların kafasında, ‘artık dosya paylaşımları P2P yerine direk indirmelere yada ‘streaming’ yoluna kaymış görünüyor.’ algısı bırakacaktır. Korsan film bekçiliği yaparsanız ‘ bu işi çözdüm’ diyeceğiniz günler her zaman gelecekte kalacaktır. Çünkü korsan satışların ya da yasa dışı dosya paylaşımlarının çözümü ‘ağırlaştırılmış cezalar’ olamaz. Kısa vadede caydırıcı gözüken bu cezalar uzun vadede illallah dedirtecektir. (-Dedirtmiyorsa zaten o da ayrı bir sorun.)


Makalenin devamında da benzer şeylerden bahsediliyor. Hadopi yasasının ilk duyurulduğu zamanlarda, P2P kullanmadan direk dosya indirmelerinin sayısı 6.5 milyondan 8.3 milyona fırlamış. Tam olarak %29’luk bir artıştan bahsediyoruz. Bu da demek oluyor ki yasalar halkın şekerini elinden alırsa, onlar da dondurmaya yönelir.

Jean Luc Godard

Fransa’nın gündemine bomba gibi oturan bu yasayı başarılı Fransız yönetmen Jean-Luc Godard’da şiddetle reddediyor. Fransa’nın eğlence camiası Godard’a sert çıksa da, o ‘Entellektüel hak diye bir şey yoktur’ diyerek fikrini savunmaktan çekinmiyor.


Türkiye’ye Geliyor 

Söz konusu yasanın benzeri Türkiye için de uygulanacak. Her ne kadar geniş bir kitle ‘benzeri değil birebir aynısı’ diye çıkışsa da ben meclisin gerekli uyarlama çalışmaları için biraz olsun mesai harcadıklarını düşünmek istiyorum. Şu an ki yasa ile internetten veri indirmek kesinlikle suç değil. Terör vb faaliyetleri kapsamadığı sürece her şeyi indirebiliyoruz. Ancak yeni gelecek yasa ile işler değişiyor. Altyapısı hazırlanan (-Ülkemizde altyapı deyince de gülesim geliyor.) sistem ile örneğin herhangi bir filmi torrent’ten indiren internet kullanıcısının adresi tespit edilip ‘uyarı’ yapılacak. İkinci uyarıdan sonra da aynı ‘suç’ tekrar edilirse, kanunda ucu açık bırakılan, Bakanlar Kurulunun belirleyeceği miktarda, para cezası verilecek.

Daha şimdiden bu kanun bir çok internet kullanıcısının kafasında şu algıyı bırakıyor. ‘ Biz yine bir yolunu bulur indiririz.’. Açıkcası bu defa işler bu kadar basit değil. Çünkü bu iş Youtube’un yasaklanması gibi çözümü basit bir şey değil. İki şarkı indirildi diye hapise kadar varan cezalar verilebilir. İtiraz davaları, medya baskısı, çıkacak abartılı olaylar ve yargının fazladan işgal edilmesi de ayrı bir konu.

Hadopi Fransa’da ciddi eleştirilere maruz kalmıştı

Cezalar Suça Teşvik Eder


Konu basit değil elbette. İnsanların emeği, sanatçıların elde edemediği karşılıklar söz konusu. Ancak bu dengesizliği çözmek için ‘katı cezalar’ getirilmesini doğru bulmak da yanlış. Bu işin çözümü para cezası, hapis vb yöntemler olamaz. Devletimiz keşke bu yöntemi uygulamak yerine daha akılcı alternatiflere yönelebilse. Bu konudaki tek tesellim bunun sadece bize ait bir sorun olmaması. Tüm dünya korsana ve telif haklarını çiğneyen dosya paylaşımlarına çözüm arıyor. Ama nedense Fransa dışında hiç birisi Hadopi yasasını kendi ülkesine uyarlamıyor. Ancak biz, Ermeni yasasını da onaylayan Fransa’nın Hadopi’sini, Türkçe’ye çevirip kanun kitaplarımıza iliştiriveriyoruz.

Bu konu uzar gider. Dileğim yeni çıkan yasanın çok can yakmaması. Yasa yürürlüğe girdikten sonra bütün internet kullanıcıları çok dikkatli olmalı. Çünkü ücretli içerikler, deneme sürümleri, tamamen ücretsizler derken internet veri tabanı karman çorman olmuş durumda. Bu karışıklık da dikkat edin de piyango size çıkmasın.

Yararlandığım kaynaklar: 1, 2, 3